اگر به پروسه ساختوساز دقت کرده باشید متوجه خواهید شد که سنگ‌های ساختمانی از جمله مهم‌ترین مصالح و متریال در صنعت ساختوساز هستند که نقش حیاتی در استحکام، زیبایی و ماندگاری سازه‌ها ایفا می‌کنند. در این مقاله جزییاتی از انواع سنگ ساختمانی را در اختیارتان قرار خواهیم داد.
استفاده از سنگ ساختمانی در معماری ساختمان‌های مدرن، نماکاری، کف‌سازی، پله‌ها، دیوارپوش‌ها و حتی تزئینات داخلی رایج است. همانطور که می‌دانید سنگ‌های ساختمانی انواع مختلفی دارند و در ایران، با توجه به تنوع زمین‌شناسی، دسترسی گسترده‌ای به انواع مختلف سنگ‌های ساختمانی وجود دارد که موجب رشد و شکوفایی این صنعت شده است.
از سنگ‌های سخت مانند گرانیت گرفته تا سنگ‌های نرم‌تر مانند تراورتن، هر کدام نقش خاصی در معماری و طراحی داخلی ایفا می‌کنند.
انواع سنگ ساختمانی بر اساس جنس
همانطور که می‌دانید سنگ‌های ساختمانی انواع و کاربردهای متنوعی دارند که در ادامه به بررسی انواع اصلی سنگ‌های ساختمانی بر اساس نوع تشکیل و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.
گرانیت
گرانیت، سنگی سخت و مقاوم است که از کریستال‌های فلدسپات، کوارتز و میکا تشکیل شده و به دلیل مقاومت بالا، بیشتر در کف‌سازی، نمای ساختمان و پله‌ها استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید مقاله‌ی آشنایی کامل با انواع سنگ گرانیت مشکی ایران و هند و کاربردهای آن را مطالعه کنید.
مرمر
مرمر یا ماربل، با رنگ‌بندی متنوع و سطحی صیقلی، جلوه‌ای لوکس دارد. این سنگ برای دیوارهای داخلی، ستون‌ها و دکوراسیون‌های لاکچری به‌کار می‌رود.
تراورتن
تراورتن با بافت و رنگ‌های گرم مانند کرم، عسلی و قهوه‌ای، از پرمصرف‌ترین سنگ‌ها برای نماهای خارجی به شمار می‌رود. در مقاله‌ای دیگر به طور کامل اشاره کرده‌ایم که سنگ تراورتن چیست و چه کاربردهایی دارد.
کوارتزیت
این سنگ از تغییر شکل ماسه‌سنگ، تحت فشار و حرارت تشکیل می‌شود و مقاومتی نزدیک به گرانیت دارد. کوارتزیت در طراحی مدرن به دلیل بافت خاصش بسیار محبوب است.
آهک
سنگ آهک یا لایم‌استون بیشتر در مناطق مرطوب استفاده می‌شود و به دلیل خاصیت جذب رطوبت، برای محوطه‌سازی و فضای بیرونی مناسب است.
سنداستون
برای این مورد می توان گفت که سنگ ماسه‌ای یا سنداستون از فشرده‌شدن ماسه‌های سیلیسی طی میلیون‌ها سال تشکیل شده است. این سنگ دارای تنوع رنگی بالا، بافت نرم و چسبندگی مناسب با ملات است. کاربرد این سنگ در نمای خارجی ساختمان‌های ویلایی، کف‌سازی باغ و حیاط، دیوارهای تزیینی و محوطه‌سازی است.
ویژگی سنگ‌های ساختمانی و پارامترهای انتخاب سنگ مناسب
انتخاب یک سنگ مناسب برای ساختمان‌سازی به عوامل فنی و فیزیکی مختلفی بستگی دارد که هر کدام نقش مستقیمی در دوام و عملکرد سنگ ایفا می‌کنند. یکی از ویژگی‌های اصلی سنگ های ساختمانی، مقاومت در برابر فشار بوده و به همین دلیل در ستون‌ها و کف‌ها استفاده می‌شوند.
گرانیت، کوارتزیت و بازالت، مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار دارند و در مکان‌هایی که بار زیادی را تحمل می‌کنند، استفاده می‌شوند.
ویژگی مهم دیگری که باید به آن اشاره کنیم، مقاومت در برابر حرارت و سرما است. سنگ‌های با تراکم بالا و بدون ترک و درز، در برابر تغییرات شدید دما، مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند. این ویژگی در مناطقی با اختلاف دمای زیاد بین فصول مختلف اهمیت فراوانی دارد.
از سوی دیگر جذب آب و مقاومت در برابر رطوبت، یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که در زمان انتخاب یک سنگ ساختمانی باید به آن دقت کنید. سنگ‌هایی که دارای حفره و منافذ زیاد هستند، آب بیشتری جذب می‌کنند و در نتیجه ممکن است در مناطق مرطوب دچار تخریب شوند. تراورتن و آهک معمولاً جذب آب بیشتری دارند؛ در حالی که گرانیت و مرمر مقاومت بالاتری در برابر نفوذ آب ارائه می‌دهند.
به عنوان نتیجه قبل از انتخاب یک سنگ ساختمانی باید به جزییات زیادی توجه داشته باشید. در واقع سنگی که برای نمای ساختمان استفاده می‌شود، باید در برابر شرایط جوی مقاومت داشته باشد، در حالی‌که سنگ کف باید ضد لغزش، مقاوم و بادوام باشد.همچنین بد نیست بدانید که بعضی سنگ‌ها مانند مرمر نیاز به نگهداری بیشتری دارند، در حالی‌که گرانیت و کوارتزیت آسان‌تر تمیز می‌شوند و ماندگاری بالاتری دارند.
نتیجه می توان گرفت در هنگام خرید باید به جلوه و طراحی معماری نیز توجه داشته باشد. برای مثال رنگ، بافت و طرح طبیعی سنگ باید با سبک معماری ساختمان همخوانی داشته باشد.
در مقاله‌ی راهنمای انتخاب سنگ نمای ساختمانی جزییات کامل را در اختیارتان قرار داده‌ایم که می‌توانید مطالعه کنید.
کاربرد سنگ ساختمانی در معماری و ساختوساز
برای کاربرد سنگ‌های ساختمانی را می‌توان بر اساس محل استفاده و کاربرد در معماری و ساختوساز به دسته‌های مختلف تقسیم کرد:
سنگ نمای ساختمان: برای نما، سنگ‌هایی با دوام بالا، زیبا و مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی انتخاب می‌شوند. تراورتن و گرانیت گزینه‌های محبوبی هستند.
کف‌پوش: برای کف، مقاومت در برابر سایش و فشار بسیار مهم است. گرانیت، مرمر و کوارتزیت از گزینه‌های رایج در معماری و ساختوساز هستند.
دیوار داخلی: در طراحی داخلی از سنگ‌هایی استفاده می‌شود که زیبایی و جلوه تزئینی داشته باشند که می‌توان به مرمر و برخی انواع تراورتن صیقلی اشاره کرد. در واقع استفاده از سنگ‌های دکوراتیو برای تزیین دیوارهای داخلی مانند دیوار پشت تلویزیون، شومینه، یا ستون‌های داخلی رایج است.
کانتر و صفحات آشپزخانه: برای صفحه‌های روی کابینت و جزایر آشپزخانه، سنگ‌هایی مانند گرانیت، مرمر و کوارتز بسیار پرکاربردند.
سرویس‌های بهداشتی و حمام: در طراحی کف و دیوارهای حمام و سرویس‌های بهداشتی، از سنگ‌هایی با جذب پایین آب مانند مرمر و گرانیت استفاده می‌شود.
مرمر برای فضاهای لوکس، و تراورتن برای سبک‌های کلاسیک گزینه‌های مناسبی هستند. همچنین می‌توانید براساس بودجه، بهترین سنگ ساختمانی را انتخاب کنید زیرا سنگ‌های طبیعی مانند مرمر و گرانیت قیمت بالاتری دارند اما از سوی دیگر تراورتن و سنداستون گزینه‌هایی اقتصادی‌تر هستند.
نکات مهم در نصب و نگهداری سنگ‌های ساختمانی
نصب و نگهداری صحیح سنگ‌های ساختمانی تأثیر بسیار زیادی در ماندگاری، زیبایی و عملکرد آن‌ها دارد. حتی بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ‌ها هم اگر به‌درستی نصب یا نگهداری نشوند، دچار آسیب، شکست یا فرسایش خواهند شد. در ادامه به مهم‌ترین نکات نصب و نگهداری این مصالح گران‌بها می‌پردازیم:
نصب اصولی با ملات مناسب
نصب سنگ باید با چسب‌های سنگی یا ملات مخصوص انجام شود تا از ترک‌خوردگی و لق‌شدن جلوگیری شود. همچنین قبل از نصب، باید سطح زیرکار کاملاً تراز، تمیز، عاری از گرد و غبار و چربی باشد. ناهمواری یا رطوبت در سطح باعث کاهش چسبندگی ملات و لق‌شدن سنگ خواهد شد.
بندکشی حرفه‌ای و درزگیری
بندکشی مناسب، از نفوذ رطوبت جلوگیری کرده و عمر سنگ را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر ایجاد فاصله مناسب بین سنگ‌ها به‌وسیله فوم درزگیر یا اسپیسر، از ترک‌خوردگی ناشی از انبساط و انقباض در برابر تغییرات دما جلوگیری می‌کند.
استفاده از اسکوپ برای سنگ نما
برای نصب سنگ در نماهای بلند، به‌ویژه سنگ‌های سنگین و صاف مانند مرمر یا گرانیت، استفاده از اسکوپ (اتصال مکانیکی سنگ به دیوار) ضروری است تا از سقوط آن جلوگیری شود.
پوشش نانویی و رزینی
استفاده از پوشش‌های محافظتی مانند نانو و رزین، باعث افزایش مقاومت در برابر آب، لکه و مواد شیمیایی می‌شود.
پولیش و نگهداری دوره‌ای
پولیش سنگ‌های براق مانند مرمر و گرانیت، زیبایی و درخشندگی آن‌ها را حفظ می‌کند. همچنین تمیزکاری منظم با مواد مناسب نیز ضروری است. در واقع برای نظافت سنگ‌ها باید از مواد شوینده ملایم و غیر اسیدی استفاده کرد، چرا که اسیدها، مخصوصاً بر سنگ‌های آهکی مانند مرمر و تراورتن، اثر خورنده دارند و باعث کدر شدن سطح سنگ می‌شوند.
مزایای و معایب استفاده از سنگ در ساختمان‌سازی
ادامه برای پرداختن به این مورد که سنگ های ساختمانی به دلایل مختلفی در پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی استفاده از سنگ ساختمانی مزایا و معایب احتمالی خواهد داشت که در ادامه به این موارد می‌پردازیم.
مزایا
- دوام و طول عمر بالا: سنگ‌ها، به‌ویژه سنگ‌های سخت مانند گرانیت، می‌توانند دهه‌ها با کیفیت ثابت باقی بمانند.
- زیبایی ظاهری و تنوع رنگ: سنگ‌ها در رنگ‌ها و بافت‌های متنوعی در دسترس هستند و جلوه‌ای لوکس به فضا می‌بخشند.
- مقاومت در برابر آتش و حرارت: سنگ‌ها غیرقابل اشتعال‌اند و در برابر آتش سوزی عملکرد مناسبی دارند.
- نگهداری آسان: سنگ‌های صیقلی به‌راحتی تمیز می‌شوند و لکه‌ها به سختی در آن‌ها نفوذ می‌کنند.
- سازگاری با طبیعت: سنگ‌ها به عنوان مصالح طبیعی، کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد می‌کنند.
معایب
- وزن بالا: سنگ‌ها معمولاً سنگین هستند و استفاده از آن‌ها ممکن است نیاز به زیرسازی قوی‌تر داشته باشد.
- هزینه بالا: سنگ‌های طبیعی با کیفیت بالا معمولاً قیمت بالایی دارند.
- نصب تخصصی: نصب برخی از سنگ‌ها مانند مرمر و گرانیت نیاز به مهارت خاص دارد.
- لغزندگی سطح صیقلی: در مکان‌های مرطوب مانند حمام‌ها، استفاده از سنگ‌های صیقلی ممکن است خطر لغزش ایجاد کند.
کشورهای اصلی صادرات سنگ در جهان
در کشورهای مختلف به دلیل شرایط اقلیمی و سبک معماری از سنگ‌های مختلفی استفاده می‌شود. در واقع هر کشور مجموعه‌ای از سنگ‌های خاص خود را دارد که بر اساس ویژگی‌های فنی، رنگ، بافت و مقاومت، در بازارهای داخلی و جهانی محبوبیت یافته‌اند. در ادامه سنگ‌های ساختمانی پرطرفدار در ایران و جهان را معرفی خواهیم کرد.
سنگ های ساختمانی پرطرفدار در ایران
ایران به دلیل موقعیت زمین‌شناسی خاص، یکی از غنی‌ترین منابع سنگ‌های ساختمانی در منطقه خاورمیانه است. محبوب‌ترین و پرطرفدارترین سنگ های ساختمان در ایران شامل سنگ تراورتن، سنگ گرانیت، سنگ مرمریت، سنگ مرمر و سنگ تراونیکس (ترکیب تراورتن و مرمر) هستند.
سنگ های ساختمانی شناخته شده در جهان
در سطح جهانی برخی سنگ‌های ساختمانی از محبوبیت زیادی برخوردارند. کشورهای صادرکننده بزرگ مانند ایتالیا، هند، ترکیه، برزیل و چین نقش مهمی در تأمین بازار جهانی دارند. در ایتالیا سنگ مرمر کارارا (Carrara Marble) به دلیل طراحی کلاسیک بسیار مورد توجه است. ترکیه نیز به سنگ تراورتن معروف بوده و یکی از صادرکننده‌های اصلی این سنگ در جهان محسوب می‌شود.
کشور برزیل به سنگ کوارتزیت برزیلی و چین به سنگ مرمر سفید بسیار معروف هستند و در جهان با این سنگ‌ها شناخته می‌شوند. برای اطلاعات تکمیلی، مقاله آشنایی با سنگ مرمر سفید چین را مطالعه کنید.
از سوی دیگر در هند سنگ گرانیت بلک گلکسی (Black Galaxy Granite) برای کف‌پوش، آشپزخانه و حموم بسیار محبوب و شناخته شده است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله آشنایی کامل با انواع سنگ گرانیت مشکی ایران و هند و کاربردهای آن را مطالعه کنید.
جمع بندی
در انتها به عنوان جمع بندی می توان گفت که انتخاب درست سنگ ساختمانی نه تنها به زیبایی ساختمان می‌افزاید، بلکه در افزایش مقاومت، دوام، ارزش اقتصادی و راحتی نگهداری نیز تأثیرگذار است. با توجه به کاربرد موردنظر، بودجه و سبک معماری، می‌توان از میان انواع سنگ‌ها، گزینه‌ای مناسب و مقرون‌به‌صرفه انتخاب کرد.
